De European Food Safety Authority (EFSA) luidt de noodklok: bacteriën die eerder bestempeld waren als ziekenhuisbacterie worden steeds meer gevonden in voedselproducten. Het gaat om bacteriën die bestand zijn tegen de antibioticagroep carbapenems, een belangrijke antibiotica voor de mens. 

Carbapenemase-producerende Enterobacterales

De bacteriegroep waar het hier om gaat is de carbapenemase-producerende Enterobacterales (CPE). Deze bacteriën hebben resistentie tegen carbapenems, een groep antibiotica die artsen achter de hand houden voor patiënten bij wie andere behandelingen niet meer werken. Hierdoor zijn de CPE-bacteriën een gevaar in ziekenhuizen. De meest voorkomende CPE-bacteriën zijn de E.coli, Enterobacter, Klebsiella en Salmonella.

Nu meldt het EFSA dat de CPE-bacteriën de afgelopen jaren ook zijn aangetroffen bij varkens, runderen en kippen. Het is zelfs in mindere mate gevonden in vlees en andere dierlijke producten [1,2]. 

Gevaar

Bewijs dat CPE op mensen wordt overgedragen via voedsel ontbreekt nog. Maar sommige bacteriestammen gevonden bij dieren komen identiek voor bij mensen. Dit kan wijzen op mogelijke uitwisseling. Deze overdracht kan plaatsvinden via voedsel of direct contact [1]. 

Doordat CPE-bacteriën resistent zijn tegen antibiotica vormt het vooral een risico voor mensen met een verlaagde weerstand. Door de resistentie kunnen sommige operaties niet worden uitgevoerd of ziektes niet meer worden behandeld. In de ergste gevallen is een infectie dodelijk [3]. De verspreiding van CPE-bacteriën zorgt voor resistentie bij steeds meer bacteriën, een goede aanpak is daarom van belang. 

Resistentie voorkomen

Het toenemende probleem van antimicrobiële resistentie vraagt om een integrale aanpak. Overmatig en onjuist gebruik van antibiotica stimuleert de ontwikkeling van resistente bacteriën. Bovendien kunnen sommige bacteriën hun resistentie overdragen aan andere bacteriën [3]. De EFSA onderstreept het belang van de samenhang tussen gezondheidszorg, diergezondheid en voedselveiligheid [1]. Hier kan met de volgende punten rekening worden gehouden:

Gezondheidszorg

Het voorkomen van onnodig antibioticagebruik is essentieel. Preventie van infecties, bijvoorbeeld door vaccinatie en goede hygiëne, speelt hierin een cruciale rol [3]. Innovatieve desinfectietechnologieën, zoals in situ (op locatie) geproduceerd hypochlorigzuur (HOCl) door Watter, kunnen bijdragen aan de algemene hygiëne. HOCl wordt toegepast voor desinfectie van oppervlakken, het is effectief tegen een breed scala aan micro-organismen waaronder ook CPE. Door de in situ technologie is er altijd vers desinfectiemiddel beschikbaar, zonder afhankelijkheid van externe toeleveranciers.

Diergezondheid

Ook in de veehouderij is het van belang het gebruik van antibiotica zoveel mogelijk te beperken. Hoewel carbapenems niet worden toegepast in deze sector, kan het gebruik van andere antibiotica onbedoeld CPE stimuleren [1]. In de Verenigde Staten is 70% van alle antibiotica bestemd voor dieren. Een verbetering van hygiëne kan dit aanzienlijk terugdringen [4]. Door bijvoorbeeld drinkwater voor dieren te desinfecteren met het Watter-systeem, verbetert de algemene gezondheid van de dieren. Hierdoor zijn sommige boerenbedrijven in staat het antibioticagebruik tot wel 50% te reduceren. 

Voedselindustrie 

Het voorkomen van bacteriële transmissie tijdens de voedselverwerking is van groot belang. Hygiënemaatregelen spelen hierbij een centrale rol. Een effectief desinfectieprotocol voorkomt contaminatie en verdere verspreiding van schadelijke micro-organismen [1]. Het systeem van Watter is uitermate geschikt voor zowel water- als oppervlaktedesinfectie en kan ook worden ingezet via verneveling. HOCl heeft een brede werkzaamheid tegen vele soorten micro-organismen, ook tegen CPE. 

Conclusie

Het rapport van EFSA benadrukt de dreiging van CPE in onze voedselketen. Innovatieve desinfectie technologieën, zoals in situ geproduceerd hypochlorigzuur (HOCl) van Watter, kunnen een cruciale rol spelen bij het beheersen van de resistentie. HOCl kan in de gezondheidszorg, veehouderij en voedselindustrie bijdragen aan de waarborging van hygiëne en het voorkomen van antibioticagebruik. 

Referenties

1. De Mooij, W. P. (2025, 8 april). ziekenhuisbacterie-infiltreert-voedselketen-efsa-waarschuwt-voor-antibioticaresistentie. https://www.vmt.nl/72144/ziekenhuisbacterie-infiltreert-voedselketen-efsa-waarschuwt-voor-antibioticaresistentie
2. European Food Safety Authority. (2025, 8 april). ​​Carbapenem resistance in the food chain​. European Food Safety Authority. https://www.efsa.europa.eu/en/news/carbapenem-resistance-food-chain
3. Antibioticaresistentie - MSD. (2021, 21 juli). MSD. Antibioticaresistentie - MSD.
4. The review on antimicrobial resistance, & O’NEILL, J. (2016). Tackling Drug-resistant Infections Globally: Final report and recommendations. https://amr-review.org/sites/default/files/160525_Final%20paper_with%20cover.pdf